www.nfa.pl/

:: REFLEKSJE PO KONFERENCJI "PRZYSZŁOŚĆ UNIWERSYTETÓW W POLSCE i UNII EUROPEJSKIEJ
Artykuł dodany przez: nfa (2006-10-16 15:08:02)

Zbigniew Mitura

REFLEKSJE PO KONFERENCJI "PRZYSZŁOŚĆ UNIWERSYTETÓW W POLSCE i UNII EUROPEJSKIEJ


W dniu 12 października odbyła się w Warszawie konferencja zatytułowana "Przyszłość uniwersytetów w Polsce i Unii Europejskiej". Miałem okazję wziąć udział w tym spotkaniu jako reprezentant Niezależnego Forum Akademickiego (NFA). Konferencja zorganizowana była przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową oraz Polskie Forum Strategii Lizbońskiej. Osobom zainteresowanym opisem pełnego programu obrad polecam zajrzeć na strony organizatorów: www.psfl.pl.

Poniżej pragnę przedstawić krótkie omówienie spotkania z punktu widzenia strategii zmian na uczelniach, proponowanych przez NFA. Warto tutaj przypomnieć, że NFA opowiada się za ukierunkowaniem systemu organizacyjnego polskich uczelni w stronę modelu anglosaskiego, tj. wprowadzenia silnego powiązania uczelni z gospodarką, wprowadzenia autentycznej mobilności i aktywności zawodowej kadry naukowej, oraz zminimalizowania roli formalnych przywilejów związanych z posiadanymi stopniami i tytułami naukowymi.

Wróćmy więc do konferencji. Wzięło w niej udział około 200 osób. Konferencja podzielona była na cztery części. Część pierwsza miała charakter oficjalny. Trzy pozostałe miały formę sesji panelowych. W części oficjalnej krótki referat otwierający przedstawił Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Michał Seweryński. Niestety tuż po jego wygłoszeniu, z uwagi na liczne obowiązki w tym dniu, Pan Minister zmuszony był opuścić salę obrad. Zebrani przyjęli to z odrobiną żalu, ale też jednocześnie z pełnym zrozumieniem.

W pierwszej sesji panelowej zatytułowanej "(Re)Definiując uniwersytet - modele uniwersytetu na rozdrożu" bardzo interesujące wystąpienie zaprezentowała doktorantka Magdalena Krawczyk z Instytutu Studiów Społecznych, UW. Przedstawiła ona rzetelnie różne modele uczelni funkcjonujące w przeszłości i obecnie, zarówno w Europie, jak też w Stanach Zjednoczonych. Także bardzo ciekawe wystąpienie w tej sesji miał Clifford Bates z Centrum Studiów Amerykańskich, UW oraz Norwich University, Vermont, USA. Amerykański gość właściwie nie pozostawił suchej nitki na polskim systemie edukacji wyższej. Wskazał on na zupełne oderwanie procesu kształcenia polskich studentów od rzeczywistości gospodarczej. Poruszył też sprawę "specyficznych grup akademickich" działających na prywatnych uczelniach w oparciu o korzystne dla siebie wykorzystywanie sformalizowanego systemu polskich stopni i tytułów naukowych (prowadzącego w praktyce do wieloetatowości). Referat amerykańskiego gościa był zaprezentowany przejrzyście i z humorem co spowodowało to, że został odebrany przez salę dość przyjaźnie.

Jeśli chodzi o sesję zatytułowaną "Jakie są oczekiwania gospodarki wobec uniwersytetów?" to warto wspomnieć o wystąpieniu Sebastiana Mikosza, Dyrektora Zarządzającego firmy Amrop Hever. Wskazał on negatywną, dużą hermetyczność naszego środowiska akademickiego. Zasugerował także, że gdyby ze strony uczelni występowało faktyczne zainteresowanie szerszą
współpracą z gospodarką, to współpracę taką stosunkowo
prosto można byłoby osiągnąć wprowadzając odpowiednie
instrumenty zwolnień podatkowych dla firm.

Omówienie ostatniej sesji zatytułowanej "Jak zreformować polskie uniwersytety?" należy zacząć od informacji, że niestety nie mógł w niej uczestniczyć Andrzej Jajszczyk z Akademii Górniczo-Hutniczej (autor wielu doskonałych tekstów o potrzebie reform w środowisku akademickim w Polsce). Jeśli chodzi o przedstawione referaty, to dość interesujące wystąpienie zaprezentował Marcin Miłkowski, młody adiunkt z Instytutu Filozofii i Socjologii, PAN. Przedstawił on różne modele uczelni, jak też różne systemy oceny efektów pracy uczelni. Z jego referatu można było wysnuć ważny wniosek: aby podzielić uczelnie
na lepsze i gorsze, trzeba najpierw dokładnie określić co rozumiane jest pod pojęciem dobra i zła uczelnia, a następnie pozwolić uczelniom funkcjonować w ramach owego systemu przez jakiś rozsądny czas. Okazuje się,
że kryteria oceny mogą być naprawdę bardzo różne. Mogą
np. opierać się na wyznaczeniu poziomu opanowania przez studentów minimów programowych, określaniu szybkości znajdowania pracy na rynku, jak też mogą opierać się np. na ocenie dorobku naukowego pracowników uczelni itd.

Czy były więc jakieś słabe punkty konferencji? Otóż zdaniem przedstawiciela NFA, większość osób zgromadzonych na sali (dotyczy to także autorów przedstawianych referatów) zdawała się nie pamiętać,
że Polska jest obecnie częścią Unii Europejskiej. Wydaje się, że dyskutując możliwe reformy w Polsce, należy jednak od czasu do czasu rzucić okiem na dokumenty unijne. Warto przypomnieć tutaj, że Komisja Europejska wyraża w swoich dokumentach opinię, że uczelnie europejskie nie nadążają za amerykańskimi. Co więcej, uczelnie polskie są źle oceniane nawet na tle tych krytykowanych, europejskich. Jednym z dokumentów zalecanych przez UE do wdrożenia w krajach członkowskich jest np. Europejska Karta Naukowca i Kodeks Postępowania przy rekrutacji pracowników naukowych (oba te dokumenty podpisane są m.in. przez NFA i KRASP). Dokumenty unijne w istotny sposób predefiniują nowe możliwe modele uniwersytetu.
Oczywiście często istnieje możliwość odrzucenia zaleceń Komisji Europejskiej, gdyż niejednokrotnie mają one tylko charakter doradczy. Jednak chyba powinno się to odbywać w oparciu o ważne argumenty. Zwykłe lekceważenie zaleceń (mówiąc inaczej - brak ich znajomości) może skutkować w dłuższej perspektywie
słabym przygotowaniem do realizacji wspólnych
przedsięwzięć w ramach UE, a to z kolei może mieć już konkretne negatywne skutki finansowe. W każdym razie, przedstawiciel NFA miał możliwość zabrania głosu w czasie dyskusji podczas ostatniej sesji i przedstawić zebranym powyższą opinię.

Sumarycznie, konferencje należy uznać za bardzo wartościowe spotkanie. Szczególne wyrazy uznania należą się Panu Janowi Szomburgowi, Prezesowi Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową, za podjęcie się trudnego
tematu reform polskiego środowiska akademickiego. Należy wyrazić życzenie aby podobne spotkania organizowane były także w niedalekiej przyszłości. Otwierając konferencję Prezes Szomburg wyraził opinię, którą warto tutaj przytoczyć, gdyż w pewnym sensie ukazuje ona nieuchronność poważnych zmian na uczelniach. Otóż, wg tej opinii, z uwagi na to, że wykształcenie wyższe staje się coraz bardziej powszechne, nie jest wykluczone, że pozycja jednostki w przyszłym społeczeństwie zależeć będzie głównie od jej indywidualnej kreatywności.

Zbigniew Mitura, NFA (zbigniew.mitura@onet.eu)


adres tego artykułu: www.nfa.pl//articles.php?id=303