Warning: unlink(online_g/3.84.7.255) [function.unlink]: No such file or directory in /home/nfadddij/www/main.php on line 802
Niezależne Forum Akademickie

www.nfa.pl/

:: Czy wdrożenie Europejskiej Karty Naukowca może zachęcić naukowców do powrotów do kraju ?
Artykuł dodany przez: nfa (2007-10-06 12:39:03)

Józef Wieczorek

Czy wdrożenie Europejskiej Karty Naukowca może zachęcić naukowców do powrotów do kraju ?



Jednym z najbardziej niepokojących objawów nie tylko dla środowiska akademickiego, ale dla całego społeczeństwa polskiego jest exodus młodego pokolenia, w tym młodych naukowców i kandydatów na naukowców, i brak chęci powracania do kraju.

Sam fakt wyjazdów, nawet wieloletnich, do krajów o wysokim poziomie rozwoju, na uczelnie czy do instytucji badawczych, nie jest zjawiskiem negatywnym – wręcz przeciwnie to przejaw pozytywnej mobilności młodego pokolenia. Problem w tym, że znaczna część młodzieży wykształconej w Polsce i za granicami, która mogłaby odegrać znaczącą rolę w rozwoju cywilizacyjnym kraju, do kraju nie chce wracać bojąc się wręcz degradacji. I nie zawsze tu chodzi o pogorszenie statusu materialnego. Wieloletni profesor nawet dobrej, czy znakomitej zachodniej uczelni, nie kwapi się do powrotu do kraju przed emeryturą, bo na polskiej uczelni mógłby być zatrudniony co najwyżej na etacie adiunkta , o ile mierny zespół w ogóle chciałby widzieć u siebie rodaka 'z wyższej półki'. Niestety nasz system nadal nie jest kompatybilny z systemem zachodnim, preferuje tytuły, a nie dorobek i kreatywność kadry, pseudokonkursy dla swoich, a nie obsadzanie stanowisk najlepszymi.

Wstrzemięźliwość w realizowania Karty jest odpowiedzią środowiska na próby reform w Polsce w kierunku systemu bardziej efektywnego. Środowisko aktywnie działa tylko na rzecz zachowania status quo, narzekając jednocześnie jak bardzo jest źle, ale każda próba reformy systemu, reformy zasadniczej a nie pozorowanej wywołuje opór. Dość często spotykany jest pogląd 'dajcie więcej pieniędzy a wyniki same przyjdą'. Jest to pogląd nieuzasadniony, nie mający pokrycia w rzeczywistości. Niestety trudno u nas zauważyć pozytywne korelacje miedzy wysokością nakładów na naukę a rezultatami. Trudno tym bardziej, że rezultaty większości badań finansowanych z kieszeni podatnika nie są ujęte w bazach danych!

Jakkolwiek oczywista jest konieczność zwiększenia nakładów na badania naukowe przynoszące pozytywne i jawne rezultaty, to bez powiązania finansowania z głębokimi reformami systemowymi zwiększy się jedynie marnotrawstwo środków. Sam fakt oporu środowiska wobec wprowadzenia Karty zdaje się sugerować, że środowisko wie o co chodzi. Wie, ze chodzi o podniesienie poprzeczki, wprowadzenie jawności w życiu naukowym, oceny rzeczywistych rezultatów uznanych przez gremia międzynarodowe, oceny na podstawie wyników, a nie na podstawie tytułów. Uczelnia może świetnie spełniać nasze minima kadrowe, ale nie spełnia minima międzynarodowe, stąd tak nasze uczelnie słabo wypadają w rankingach uwzględniających siłę naukową, a nie tytularną.

Wprowadzenie zaleceń Karty mogłoby odegrać ważną, systemową rolę, stymulującą powroty polskich naukowców po latach do kraju, gdzie mogliby odgrywać wiodąca rolę w kierowaniu zespołami badawczymi i kształcić na poziomie międzynarodowym. Konieczne są bowiem nie tylko większe pieniądze na naukę, nie tylko możliwość zróżnicowania wynagradzania pracowników w zależności od osiągnięć. Potrzebna jest kompatybilność systemowa, konieczne są zmiany prawne, które nie będą dyskryminowały Polaków realizujących karierę naukową za granicami kraju, konieczne są otwarte, rzeczywiste konkursy na stanowiska naukowe, konieczna jest ocena pracowników przez gremia międzynarodowe, konieczna jest jawność dorobku naukowego itd.

Niestety mimo medialnego nagłaśniania problemu powrotów polskich naukowców, jakby zupełnie nie zauważano spraw systemowych i tego oczywistego faktu, że obecny system do tych powrotów nie zachęca, lecz skutecznie im przeciwdziała.

Pracujący za granicami naukowcy jasno najczęściej argumentują 'Przed emeryturą - nie wracam, bo nie mając habilitacji w polskim systemie będę nikim'.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Tekst ( wersja wstępna) przygotowany w ramach realizacji zadania "Analiza zasadności wprowadzenia w Polsce zaleceń "Europejskiej Karty Naukowca" i "Kodeksu Postępowania przy Zatrudnianiu Naukowców" - Autor: Józef Wieczorek" dofinansowanego przez MNiSzW z zakresu działalności wspomagającej badania zgodnie z umową nr. 556/DWB/P/2007 r





adres tego artykułu: www.nfa.pl//articles.php?id=428