Warning: unlink(online_g/3.143.245.137) [function.unlink]: No such file or directory in /home/nfadddij/www/main.php on line 802
Warning: file(online_g/3.147.103.227) [function.file]: failed to open stream: No such file or directory in /home/nfadddij/www/main.php on line 799
Warning: file(online_g/3.144.22.162) [function.file]: failed to open stream: No such file or directory in /home/nfadddij/www/main.php on line 799
Warning: file(online_g/18.222.253.18) [function.file]: failed to open stream: No such file or directory in /home/nfadddij/www/main.php on line 799
Warning: file(online_g/3.144.111.49) [function.file]: failed to open stream: No such file or directory in /home/nfadddij/www/main.php on line 799
Warning: file(online_g/3.144.204.102) [function.file]: failed to open stream: No such file or directory in /home/nfadddij/www/main.php on line 799 nfa - artykuły
W Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej każdy stan prowadzi własną politykę w dziedzinie szkolnictwa wyższego i dlatego występują duże różnice w poszczególnych stanach w zakresie struktury tego szkolnictwa. Natomiast poszczególne amerykańskie uczelnie są niezależne od decyzji administracyjnych i posiadają dużą autonomię, która odzwierciedla się m.in. w różnych nazwach stopni naukowych na poszczególnych uczelniach, w różnej polityce przyznawania stopni naukowych i w różnych kryteriach ocen działalności pracowników naukowych. Podobnie rzecz się ma w kwestii dowolności nadawania tytułu profesora akademickiego.
Właściwa kariera naukowa rozpoczyna się w USA wraz z uzyskaniem tzw. trzeciego stopnia, tj. doktoratu badawczego (Research Doctorate). Doktorat ten, stanowiący najwyższe stadium edukacji wyższej w Ameryce Północnej, jest przyznawany we wszystkich dyscyplinach uniwersyteckich oraz w niektórych dziedzinach szkolnictwa zawodowego. Stanowi efekt oryginalnej pracy naukowej, prowadzonej samodzielnie i opartej na własnych pomysłach badawczych. Od kandydata na stopień doktora wymaga się dużej wiedzy, a także obronienia rozprawy doktorskiej przed gremium naukowym danego uniwersytetu. Przeważnie kandydat musi zdać kilka trudnych egzaminów pisemnych i ustnych, obejmujących także wiedzę z dziedzin pokrewnych jego specjalności. Po zakończeniu przewodu doktorskiego otrzymuje stopień naukowy Doctor of Philosophy (PhD).
Tytuł profesora nadawany jest na uczelniach w dowód uznania osiągnięć badawczych i działalności dydaktycznej. Nie ma jednolitych kryteriów jego przyznawania. Decydują o tym suwerennie władze poszczególnych uczelni.
Na koniec należy przypomnieć, że mamy obecnie do czynienia z tzw. Proces Bolońskim, który ma doprowadzić do powstania w 2010 r. Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego (European Higher Education Area), opartego na podobnych zasadach w każdym z państw-sygnatariuszy. Deklarację Bolońską podpisali w dniu 19 czerwca 1999 r. ministrowie odpowiedzialni za szkolnictwo wyższe z 29 państw europejskich, w tym przedstawiciel Polski. Deklaracja Bolońska, która jest podstawowym dokumentem procesu „harmonizacji” nauki europejskiej, zawiera sześć postulatów, w tym wprowadzenie studiów dwustopniowych (poziom niższy – „undergraduate” i wyższy – „graduale”). Natomiast na Szczycie Berlińskim w 2003 r. model studiów dwustopniowych został rozszerzony o studia doktoranckie, które są traktowane jako studia trzeciego stopnia. W Komunikacie Berlińskim sformułowano postulat, aby niezależnie od zróżnicowania charakteru studiów I stopnia, a także studiów II stopnia:
- absolwent studiów I stopnia miał możliwość kontynuacji kształcenia na studiach II stopnia, przy czym zwłaszcza w przypadku studiów I stopnia o profilu akademickim powinno to oznaczać możliwość kontynuacji kształcenia w różnych dziedzinach;
- absolwent studiów II stopnia miał możliwość kontynuacji kształcenia na studiach III stopnia, czyli na studiach doktoranckich.
Warto podkreślić, że w Procesie Bolońskim nie ma mowy o habilitacji, który to stopień naukowy jest uznawany za archaiczny. Mam nadzieję, że zrozumieją to wreszcie nasi decydenci i w procesie dostosowawczym naszej nauki do nauki europejskiej wezmą to pod uwagę.
dr Artur Górski
* W 1958 r. ustawa o szkolnictwie wyższym wprowadziła stopień docenta jako stopień naukowy oraz habilitację jako proces prowadzący do uzyskania stopnia naukowego docenta, a także tytuły naukowe profesora nadzwyczajnego i zwyczajnego. W 1968 r. nowelizacja ustawy o stopniach naukowych i tytułach naukowych zmieniła nazewnictwo stopni naukowych, wprowadzając stopień doktora i doktora habilitowanego, który był nadawany w drodze przewodu habilitacyjnego. Osoby, które posiadały stopień naukowy docenta, otrzymały stopień naukowy doktora habilitowanego. Likwidując stopień docenta wprowadzono zarazem stanowisko docenta jako stanowisko naukowo-dydaktyczne. Zatem habilitacja w obecnym kształcie, czyli jako stopień doktora habilitowanego, istnieje w Polsce od 1968 r.